W naszym kraju nie ma bogatego wyboru oraz różnorodności dostępnych do kupienia odmian storczyków. Jeżeli chcemy mieć hodowlę bogatą w różnorodność odmian i gatunków, musimy więc udać się do innych krajów, a najlepszym miejscem które może nas w pełni usatysfakcjonować jest oczywiście państwo kwiatów, czyli Holandia.
Najpopularniejszą i ogólnie dostępną odmianą są storczyki z rodzaju Phalaenopsis. Kwiaty tej odmiany są dostępne w pierwszej kolejności w każdym specjalistycznym sklepie z kwiatami. Dodać należy, że w tzw. marketach i hipermarketach w sprzedaży dostępne są storczyki niemal wyłącznie tej odmiany. Odmian storczyków jest jednak stosunkowo wiele i jeżeli jesteśmy pasjonatami właśnie tych kwiatów, to należałoby je znać, a przynajmniej poznać.
W literaturze przedmiotu podaje się wiele odmian, ich nazwy często są jednak mylone. Bardzo często zdarza się, że storczyki jednej odmiany są określane jako kwiaty należące do zupełnie innej odmiany. Dlatego też w tym opracowaniu przedstawimy Państwu najpopularniejsze odmiany tych prześlicznych kwiatów, jakie są wogóle dostępne na rynku. Niestety jak już wyżej wspomniałam, większość z nich nadal jest trudnodostępna lub wręcz niedostępna na rynku polskim. Zanim dowiemy się o najważniejszych kwestiach dotyczących uprawy storczyków, najpierw należy się zapoznać z ich rodzajami i odmianami. Poniżej udostępniam krótki opis najbardziej znanych i chociaż w większości trudnodostępnych na naszym rynku, to jednak znanych wśród pasjonatów odmian i rodzajów storczyków dostępnych na polskim rynku.
Najpopularniejszą odmianą, jak już wyżej wspomniano, jest Phalaenopsis. Specjaliści twierdzą, że jest to najłatwiejszy i zarazem najtrudniejszy storczyk w uprawie. Najłatwiejszy, bo naprawdę nie ma zbyt wygórowanych wymagań, a jego przepiękne kwiaty są w stanie długo cieszyć swym urokiem. W literaturze przedmiotu najczęściej przeczytacie Państwo, że utrzymują się ok. dwa do trzech miesięcy. Z doświadczenia jednak wiem, że w sprzyjających warunkach ten czasokres trwa nawet pół roku. Kwiaty tego rodzaju mają najróżniejsze kolory. Najczęściej są gładkie, często bywają upstrzone kropkami, ciapkami, paskami, plamami. Phalaenopsis jest najtrudniejszy w uprawie, gdyż jednocześnie jest to zwykle pierwszy kupiony storczyk i to na nim uczymy się, jak uprawiać te fascynujące rośliny. Nie wiemy wtedy jeszcze o kilku podstawowych aczkolwiek ważnych kwestiach dotyczących ich uprawy takich jak np.: jak i kiedy należy je podlewać, co zrobić gdy zaczynają lub gdy już de3finitywnie przekwitną, oraz co zrobić by znowu zakwitły i by ich cudowne kwiaty utrzymywały się jak najdłużej. W rzeczywistości storczyki te są niezwykle proste, a nawet można rzec – najprostsze w uprawie, ze wszystkich odmian i rodzajów. W grupie Phanelopsisów występuje też wiele odmian zminiaturyzowanych (fot. 2).
Często spotykane w sprzedaży są storczyki określane jako Dendrobium phalaenopsis. Są to hybrydy, do których zalicza się popularne odmiany australijskiego gatunku Dendrobium phalaenopsis (inaczej Dendrobium biggibum) oraz jego mieszańce z innymi gatunkami z rodzaju Dendrobium. Są to ciepłolubne dendrobia, doskonale czujące się w temperaturach domowych. Ich sezon kwitnienia trwa od wiosny do jesieni. Charakterystyczne cechy tych storczyków to wrzecionowate pseudobulwy, mające naprzemianlegle ułożone liście. Mające stosunkowo długie łodygi kwiatowe, które wyrastają wyłącznie ze szczytowych węzłów. Kolorystyka kwiatów spotykana u hybryd jest bardzo bogata, jednak w wypadku czystego gatunku są to zwykle odcienie różu, fioletu i bieli.
Odmiana określana jako Cambria jest właściwie odmianą nieistniejącą faktycznie. Tak naprawdę nie ma bowiem takiej rośliny. Cambria to nazwa handlowa dla międzyrodzajowych hybryd należących do rodziny Oncidieae. Do tej grupy niejako hurtowo dołączono wszystkie nowe, sztucznie wyhodowane rodzaje, takie m.in. jak: Odontocidium, Degarmoara, Odontonia, Colmanara, Vuylstekeara, Burrageara, Beallara, Miltassia. Te niewystępujące normalnie w naturze krzyżówki międzyrodzajowe pochodzą głównie od różnych gatunków z rodzajów takich jak: Miltonia, Odontoglosum, Cochlioda i Oncidium. Są proste w uprawie. Mogą rosnąć w szerokim zakresie warunków temperaturowych, od ciepłych do chłodnych. Kwitną często dwa razy w roku i mają różne kolory, zależne od roślin macierzystych, jakie użyto do wytworzenia danej krzyżówki (fot. 3 i 4). Ich kwiaty czasem mają delikatny zapach wyczuwalny przy samym kwiecie. Każda bulwa puszcza tylko jeden pęd kwiatowy i tylko jedną bulwę potomną w roku następnym od wykiełkowania.
Następna odmiana określana nazwą Cattleya, to także odmiana do której należą rośliny doskonałe dla wszystkich pasjonatów zaczynających przygodę z uprawą storczyków. Te silne rośliny mogą znieść wiele błędów popełnianych przez początkujących. Jednak w odpowiednich warunkach stosunkowo chętnie wytwarzają kwiaty, które są wspaniałą nagrodą zarówno dla osób początkujących, jak i bardziej zaawansowanych w uprawie storczyków. W tej grupie istnieje też wiele miniatur, które mogą być uprawiane także przez osoby dysponujące ograniczoną przestrzenią.
Cymbidium to rzadko spotykana na naszym rynku odmiana. Obszarem pochodzenia tych storczyków są podnóża Himalajów, co oznacza, że rośliny te są przystosowane do chłodnych warunków uprawy. Ich wysokie pędy kwiatowe mają nawet do 10-25 kwiatów o średnicy 6-15 cm. Wiele z nich ładnie pachnie, co łącznie z długimi liśćmi, czyni je bardzo atrakcyjnymi roślinami.
Rośliny określane jako Dendrobium nobile to hybrydy storczykowe. Do tej kategorii zaliczają się mieszańce gatunku Dendrobium nobile z innymi gatunkami należącymi do rodzaju Dendrobium. W handlu spotyka się najczęściej powszechnie uprawiane mieszańce z tzw. grupy Yamamoto. To są dość chłodnolubne dendrobia, kwitnące głównie w zimie i wczesną wiosną. Charakterystyczne cechy tych storczyków to wrzecionowate pseudobulwy, które mają naprzemianlegle ułożone liście, oraz krótkie, ale za to liczne łodygi kwiatowe, wyrastające z węzłów usytuowanych wzdłuż całej pseudobulwy. Kwiaty wyrastają w niewielkich gronach (od 1 do 3 kwiatów na szypułce) i mogą być w różnych odcieniach – od bieli z zielenią, poprzez żółć, róż, aż do fioletu. Dno kwiatowe, zweane też gardzielą, najczęściej jest jednak innego koloru – ciemniejsza lub jaśniejsza niż kolor płatków.
Miltoniopsis to grupa storczyków raczej trudnych w uprawie. Są to kwiaty nie nadające się dla początkujących amatorów. Ich uprawa nie jest bowiem łatwa. W rzeczywistości, są to jednak storczyki stosunkowo łatwe w uprawie, o ile tylko spełni się ich kilka szczególnych w tym względzie wymagań. Hybrydy Miltoniopsisów ze względów formalnych noszą nazwę Miltoniai i pod taką nazwą mogą być sprzedawane w kwiaciarniach.
Rodzina Oncidium (formalnie w botanice określana jako podplemię) jest bardzo duża i obejmuje mnóstwo odmian oraz ponad tysiąc gatunków. Oncidia typów najczęściej spotykanych w kwiaciarniach mają gruszkowate pseudobulwy, cienkie i długie liście oraz rozgałęziające się kwiatostany. Ich kwiaty zwykle są w kolorze żółtym i mahoniowym.
Paphiopedilum to południowoazjatyckie storczyki o sympodialnym typie wzrostu i charakterystycznej wardze kwiatowej, która jest rozdęta na kształt damskiego pantofelka. Kwiaty tych storczyków mają kolor biały, różowy, żółty, czerwony, brązowy, zielony a nawet prawie czarny. Są dzięki temu bardzo atrakcyjne, ponieważ w żadnej innej grupie nie ma np. czarnej formy barwnej. Często bywają upstrzone w paski, kropki i włoski. Ich płatki czasem mogą być też zwinięte w spiralę.
Storczyki określane mianem Vanda pochodzą z południowo-wschodniej Azji. Większość należących do tej grupy odmian lubi jasne światło i ciepło oraz stosunkowo wysoką wilgotność. Nie są jednak łatwe w uprawie. W Polsce można je kupić raczej tylko w dobrych kwiaciarniach.
Zygopetalum to z kolei storczyki południowoamerykańskie. Występują w sposób naturalny na całym kontynencie – od Argentyny, przez Brazylię aż do Boliwii. Kwiaty tych storczyków są bardzo atrakcyjne, o kontrastowej kolorystycznie wardze kwiatowej i przyjemnym zapachu, który podczas ich kwitnienia czuje się w całym mieszkaniu. W Polsce trudne do kupienia.
Do bardzo zimnych mieszkań i szklarni zaleca się odmiany Cymbidium oraz niektóre odmiany Dendrobium i Paphiopedilum, Masdevallia, Odontoglossum i Miltonia. Cymbidium od maja do października lepiej jest nawet uprawiać na zewnątrz (niektórzy specjaliści uważają że nawet należy) i nawozić co tydzień nawozem o normalnej zawartości azotu (wartość N w NPK). Od sierpnia do lutego trzeba jednak przejść na nawożenie z niską ilością azotu, a zimą ograniczyć dawki nawozów do połowy i jednocześnie zmniejszyć częstotliwość nawożenia. Jeśli są one odpowiednio wilgotne i często zamgławiane, mogą rosnąć nawet w pełnym słońcu. W krajach o bardzo ciepłym klimacie kwiaty te często są cieniowane w mieszkaniach roletami i innego rodzaju cieniówkami, jednak w warunkach Polski nie jest to bezwzględnie konieczne. Cattleya, Oncidium, chłodnolubne Paphiopedilum i większość gatunków storczyków w warunkach klimatycznych Polski także z powodzeniem mogą być latem uprawiane na zewnątrz, ale powinny być chronione przed silnym światłem słonecznym, wysuszającymi wiatrami i ekstremalnymi temperaturami. W porównaniu z roślinami uprawianymi w niezbyt jasnym pokoju lub w piwnicy przy sztucznym oświetleniu, rośliny z tej grupy uprawiane latem na zewnątrz rozwijają się lepiej i są zdrowsze. Phalaenopsis i większość Paphiopedilów o mozaikowych liściach wolą jednak cieplejsze warunki i zwykle lepiej rozwijają się w pomieszczeniach. Rosną one idealnie w warunkach odpowiednich np. dla bardzo popularnych w naszym kraju fiołków afrykańskich.
